Những Điều Chưa Biết Về Tuyến Đường Sắt Đầu Tiên Của Việt Nam

Ít ai biết rằng, trước khi có tuyến Bắc – Nam, Việt Nam đã sở hữu tuyến đường sắt đầu tiên đầy dấu ấn lịch sử. Cùng vetaudsvn tìm hiểu về tuyến đường sắt đầu tiên trên dải đất hình chữ S trong bài viết sau đây. 

Tuyến đường sắt đầu tiên của Việt Nam: Sài Gòn – Mỹ Tho (1885)

Vào cuối thế kỷ XIX, thực dân Pháp bắt đầu khai thác thuộc địa ở Việt Nam và Đông Dương. Để phục vụ vận chuyển hàng hóa, đặc biệt là lúa gạo và nông sản từ miền Tây Nam Bộ về cảng Sài Gòn xuất khẩu sang châu Âu, chính quyền Pháp quyết định xây dựng tuyến đường sắt đầu tiên. Năm 1881, dự án tuyến Sài Gòn – Mỹ Tho được khởi công, và đến ngày 20/7/1885, tuyến chính thức khánh thành.

Đây không chỉ là tuyến đường sắt đầu tiên của Việt Nam, mà còn là tuyến đường sắt đầu tiên trên toàn cõi Đông Dương (bao gồm Việt Nam, Lào, Campuchia).

Thông số kỹ thuật

• Chiều dài: khoảng 70 km.
• Khổ đường ray: 1.000 mm (khổ hẹp, phổ biến tại nhiều nước thuộc địa Pháp).
• Đầu máy: chạy bằng hơi nước.
• Tốc độ: trung bình khoảng 30 – 40 km/h, nhanh hơn nhiều so với phương tiện ghe thuyền lúc bấy giờ.
• Các ga chính: Sài Gòn – Chợ Lớn – Tân Kiên – Bến Lức – Tân An – Chợ Gạo – Mỹ Tho.

Chức năng và hoạt động 

Tuyến đường sắt Sài Gòn – Mỹ Tho có hai mục tiêu chính: 

Kinh tế:

• Vận chuyển lúa gạo, hoa màu, trái cây và sản vật miền Tây về Sài Gòn.
• Góp phần hình thành các trung tâm thương mại, thúc đẩy kinh tế nông nghiệp và thương nghiệp Nam Kỳ.

Xã hội và giao thông:

• Giúp người dân đi lại giữa Sài Gòn và Mỹ Tho thuận tiện hơn.
• Là bước khởi đầu để người Việt làm quen với loại hình giao thông hiện đại thời bấy giờ.

Ý nghĩa của tuyến đường sắt đầu tiên của Việt Nam

Tuyến đường sắt đầu tiên của Việt Nam đi vào hoạt động mang ý nghĩa đặc biệt cho các giai đoạn phát triển sau này: 

• Đặt nền móng cho ngành đường sắt Việt Nam: Tuyến Sài Gòn – Mỹ Tho là “viên gạch đầu tiên” để Pháp tiếp tục mở rộng hệ thống đường sắt trên cả nước, trong đó nổi bật là tuyến Bắc – Nam (Hà Nội – Sài Gòn) hoàn thành năm 1936.
• Tạo bước ngoặt về giao thông vận tải: Đường sắt đã thay đổi thói quen vận chuyển, giúp hàng hóa và hành khách đi nhanh hơn, an toàn hơn so với ghe thuyền truyền thống. 
• Giá trị biểu tượng: Đây là minh chứng cho quá trình hiện đại hóa cơ sở hạ tầng Việt Nam thời kỳ thuộc địa, đồng thời cũng phản ánh chiến lược khai thác thuộc địa của Pháp. 

Sau nhiều thập kỷ hoạt động, tuyến đường sắt Sài Gòn – Mỹ Tho dần mất vai trò khi hệ thống đường bộ và đường thủy phát triển mạnh. Đến năm 1958, tuyến chính thức bị tháo dỡ, đánh dấu sự kết thúc của tuyến đường sắt đầu tiên trên đất Việt.  

Ngày nay, tuyến đường sắt Sài Gòn – Mỹ Tho không còn tồn tại, nhưng vẫn được ghi nhớ như một biểu tượng khởi nguyên của ngành đường sắt Việt Nam. Đây là tư liệu quý thể hiện bước chuyển mình của xã hội Việt Nam cuối thế kỷ XIX.